وعده هایی با بوی تعفن؛ افتتاح کارخانه های کمپوست گیلان چه شد؟!

کارخانه کمپوست لنگرود:

ساخت کارخانه کمپوست لنگرود از سال ۱۳۹۶ آغاز شد، اما این پروژه بارها به دلیل کمبود اعتبار متوقف شد. در ابتدا قرار بود طی ۱۸ ماه تکمیل شود، اما روند اجرایی آن با مشکلات متعددی همراه بود. در سال ۱۳۹۷، سید مهدی رجایی، شهردار وقت، اعلام کرد که این کارخانه در دهه فجر ۱۳۹۸ به بهره‌برداری خواهد رسید. اما در سال ۱۳۹۹، همچنان مشکلاتی مانند عدم تأمین برق سه‌فاز مانع از راه‌اندازی آن بود. در سال ۱۴۰۰، رجایی مجدداً وعده افتتاح دو هفته‌ای داد، اما این وعده نیز محقق نشد. در سال ۱۴۰۲، محمدرضا جلالی، فرماندار لنگرود، از پیشرفت ۶۱ درصدی پروژه خبر داد، اما همچنان تکمیل آن به تأمین اعتبار مشروط شد. صادق صادق‌پور، شهردار کنونی لنگرود، در دی‌ماه ۱۴۰۲ اعلام کرد که با صرف ۳۰ میلیارد تومان، فاز اول کارخانه آماده راه‌اندازی آزمایشی است، اما همچنان ۳۰ میلیارد تومان دیگر برای تکمیل آن نیاز است. در اردیبهشت ۱۴۰۳، وی مجدداً از پیگیری تخصیص اعتبار و ادامه پروژه خبر داد.

با گذشت بیش از هفت سال از کلنگ‌زنی، این کارخانه هنوز به بهره‌برداری نرسیده و وعده‌های مسئولان یکی پس از دیگری بدون تحقق باقی مانده است. در حالی که از سال ۱۳۹۴، فرماندار وقت، سید رضا جوادپور، از نیاز فوری به این کارخانه سخن گفته بود، تاکنون بارها وعده افتتاح داده شده اما مشکلات مالی، فنی و مدیریتی مانع تکمیل آن شده است. این تأخیر طولانی نه‌تنها به بحران مدیریت پسماند در لنگرود دامن زده، بلکه نشان‌دهنده عدم هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی و ضعف در تخصیص بودجه‌های ملی و محلی است.

کارخانه کمپوست تالش:

کارخانه کمپوست تالش یکی از پروژه‌هایی است که سال‌ها وعده داده شده اما همچنان نیمه‌تمام باقی مانده است. عملیات احداث این کارخانه از سال ۱۳۸۲ آغاز شد و بارها به دلیل مشکلاتی مانند عدم تأمین اعتبار، معارضین محلی و بررسی مجدد مجوزهای زیست‌محیطی متوقف شده است. باوجود تخصیص بودجه‌های متعدد و تأکید مسئولان مختلف بر اهمیت این پروژه، تاکنون نتیجه‌ای حاصل نشده و کارخانه‌ای که قرار بود بنا به گفته‌های حمید موسوی، معاون عمرانی وقت فرمانداری تالش، تا مرداد سال ۱۳۹۷ به بهره‌برداری برسد، همچنان در وضعیت نامشخصی قرار دارد.حتی گفته می‌شود در طول این سال‌ها، دو بار سوله‌هایی برای این کارخانه ساخته شده، اما هر بار تخریب شده‌اند.

در این میان، بحران زباله در تالش و دفن روزانه ده‌ها تن زباله در ساحل زیبا و گردشگرپذیر قروق، نگرانی‌های زیست‌محیطی جدی ایجاد کرده است. ورود شیرابه‌ها به دریا و تأثیرات منفی آن بر سلامت شهروندان، لزوم راه‌اندازی کارخانه کمپوست را بیش از پیش ضروری کرده است. با اینکه از شهرام غنی‌زاده، شهردار وقت تالش گرفته، تا عباس صابر، معاون عمرانی اسبق استاندار گیلان، و همچنین حسن محمدیاری و محمود شکری، نمایندگان پیشین مردم تالش، رضوانشهر و ماسال، همگی در مورد احداث این کارخانه و مشکلات آن سخن گفته‌اند، اما این پروژه هنوز در وضعیت بلاتکلیف باقی مانده و به نمادی از وعده‌های بی‌نتیجه در عرصه مدیریت پسماند تبدیل شده است.

کارخانه کمپوست رودسر:

کارخانه کمپوست رودسر از سال ۱۳۸۴ با ظرفیت ۱۲۰ تن کلید خورد، اما از همان ابتدا با مشکلات فنی و محیط‌زیستی همراه بود. این کارخانه در سال ۱۳۹۱ با ظرفیت ۵۰ تن به بهره‌برداری رسید و پس از شش ماه، زباله املش نیز به آن اضافه شد. با این حال، در سال ۱۳۹۲ به دلیل اورهال کردن از سوی شرکت سازنده، موقتاً تعطیل شد و پس از دو سال وقفه، دوباره راه‌اندازی شد. با ادامه مشکلات اجرایی، در سال ۱۳۹۸ بار دیگر از کار افتاد. البته به گفته برخی کارشناسان، ساخت این کارخانه از همان ابتدا به دلیل تعریف نشدن مسیر خروج شیرابه و پایین‌تر بودن از سطح دریا دچار اشکالات فنی مهمی بود.

فرماندار وقت رودسر، حسین اسماعیل‌پور، در همان سال اعلام کرد که کارخانه به دلیل تحویل ناقص در زمان بهره‌برداری تعطیل شده و انباشت زباله در محوطه آن ادامه دارد، اما مشکلات حقوقی با پیمانکار هنوز حل نشده است.

در مرداد ۱۴۰۱، مازیار صفایی، شهردار رودسر، تأکید کرد که کارخانه به دلیل نبود مرکز دفن بهداشتی و مشکلات فنی سال‌ها تعطیل بوده است. او دو راهکار برای راه‌اندازی مجدد آن مطرح کرد: یا شهرداری از طریق مناقصه و انتخاب پیمانکار اقدام کند، یا پروژه به سرمایه‌گذار بخش خصوصی واگذار شود. با توجه به هزینه‌های سنگین، گزینه دوم را محتمل‌تر دانست. اما با گذشت بیش از دو سال از این اظهارات، کارخانه همچنان تعطیل مانده و بر طبق گفته‌ها، بیش از ۳۰ هزار تن زباله در محوطه آن انباشته شده است. شنیده‌ها حاکی از آن است که به دلیل دپو شدن حجم بالای زباله‌ها در کارخانه طی این سال‌ها، تجهیزات گران‌قیمت آن فرسوده و عملاً بلااستفاده شده است. از مسئولان انتظار می‌رود که در این زمینه شفاف‌سازی کنند، چراکه تعطیلی این کارخانه نه‌تنها بحران پسماند شرق گیلان را تشدید کرده، بلکه موجب هدررفت سرمایه‌های عمومی نیز شده است.

کارخانه کود آلی رشت:

کارخانه کود آلی رشت سال‌هاست که وعده افزایش ظرفیت و تجهیز خطوط جدید را دریافت کرده، اما همچنان با نیمی از ظرفیت اسمی ۶۰۰ تن در روز فعالیت می‌کند. در اسفند ۱۴۰۱، محمدحسین واثق کارگرنیا، رئیس شورای شهر رشت اعلام کرد که ظرفیت این کارخانه تا پایان سال به ۱۰۰۰ تن در روز خواهد رسید. هم‌زمان، شهرداری رشت از پیشرفت ۹۰ درصدی پروژه خبر داد. با این حال، در شهریور ۱۴۰۲، حمزه عشوری، مدیرکل محیط زیست گیلان اعلام کرد که تنها خطوط قدیمی با ظرفیت ۳۰۰ تن فعال‌اند و خطوط جدید همچنان در حال احداث هستند.

آبان ماه امسال، رحیم شوقی، شهردار رشت از خرید تجهیزات جدید برای کارخانه خبر داد، اما باز هم اشاره‌ای به بهره‌برداری کامل نشد. در دی سال جاری، سهیل نوری، رئیس سازمان مدیریت پسماند رشت اعلام کرد که خطوط جدید “در آستانه بهره‌برداری تا پایان سال” قرار دارند. در آخرین اظهارات، شهرام توانا، مدیر پسماند گیلان، اذعان داشته که خطوط جدید کارخانه کود آلی رشت قرار است در بهمن‌ماه جاری به بهره‌برداری برسد. حال باید دید آیا طلسم افتتاح خطوط جدید این کارخانه، بلاخره در ماه جاری شکست خواهد شد یا خیر؟

با توجه به وضعیت بحرانی پسماند در گیلان، پیگیری جدی روند احداث کارخانه‌های کمپوست، از شرق تا غرب گیلان، یک مطالبه عمومی است که نباید بیش از این به تعویق بیفتد. وعده‌های مکرر مسئولان، از جمله تخصیص بودجه و تعیین ضرب‌الاجل‌های متعدد، تاکنون به نتیجه ملموسی نرسیده و مردم همچنان شاهد دفن بی‌رویه زباله‌ها در طبیعت هستند. استاندار گیلان، هادی حق‌شناس، بارها نسبت به وضعیت فاجعه‌بار زیست‌محیطی این استان هشدار داده است؛ اما این هشدارها زمانی معنا پیدا می‌کنند که با اقدامات عملی همراه باشند. امروز، بیش از هر زمان دیگری، گیلان نیازمند مسئولان و نمایندگانی‌ متعهد به مردم است که نه‌تنها مشکلات را بیان کنند، بلکه برای حل آن‌ها تصمیمات قاطع و اجرایی بگیرند.