مسجد مبارک در دیار زیتون

بیست‌ویکم آگوست روز جهانی مساجد نامگذاری شده است. سال ۱۳۴۸ در چنین روزی مسجدالاقصی که قبله اول مسلمین جهان است توسط صهیونیست‌ها به آتش کشیده شد. این نامگذاری بنا به خواست جمهوری اسلامی ایران، از سوی سازمان همکاری ‌اسلامی انجام شد.

اگر از عظمت مسجد در دین مبین اسلام صرف‌نظر کنیم، بررسی تاریخ و حوادث یکی از ۲ مسجد باعظمت اسلام یعنی مسجدالاقصی، خالی از لطف نیست.

مسجدالاقصی که از اول بعثت تا رجب سال دوم هجری، قبله مسلمانان بود، در اورشلیم آن زمان کلیسای مریم مقدس بود که توسط ژوستین امپراتور روم شرقی در سال ۵۵۰ میلادی یعنی یک قرن قبل از طلوع اسلام بنا شده بود. این مکان پیش‌تر هیکل یا معبد سلیمان بود که قرن‌ها پیش توسط بخت‌النصر ویران شده بود. کلیسای مزبور پس از غلبه مسیحیت بر اورشلیم ساخته شد.

پس از فتح اورشلیم توسط مسلمین در زمان خلیفه دوم و تغییر نام شهر به بیت‌المُقَدَّس یا بیت‌المَقدِس، در زمان عبدالملک مروان این کلیسا ویران و مجموعه حرم شریف مسجدالاقصی شامل قبه‌الصخره که به مسجد صخره یا عمارت قدس نیز مشهور است، به اضافه نمازخانه مسقفی در ۱۰۰ متری جنوبش که اکنون به مسجد جامع قبلی معروف است، به اضافه چند شبستان و چند آب‌نما در مساحت فعلی ساخته شد. به مرور شبستان‌ها از میان رفت و تنها عمارت قدس ماند و آن نمازخانه در جنوبش که اکنون به اشتباه مسجد‌الاقصی نامیده می‌شود. تقریبا می‌شود به یقین گفت مراد از مسجدالاقصی در آیه اول سوره اسرا، کل مجموعه حرم شریف مسجدالاقصی است که بر بقایای هیکل سلیمان ساخته شده نه فقط نمازخانه جنوبی که امروز به اشتباه مسجد‌الاقصی خوانده می‌شود.

در زیر قبه قبه‌الصخره یا همان عمارت قدس که نماد فلسطین است، تخته‌سنگی کرم‌رنگ است به ابعاد ۱۷ در ۱۳ متر که باقیمانده کوه موریاست. گفته می‌شود رسول خدا‌(ص) پای بر آن نهاده و به معراج رفته‌اند. زیر صخره هم مغاره‌ای است که از سمت جنوب شرق صخره، بازدید‌کنندگان می‌توانند وارد آن شوند و‌ زیر مغاره هم خالی و گویا چاهی است به نام بئرالارواح. گویا در زمان برقرار بودن معبد سلیمان، صندوق عهد را روی این صخره می‌گذاشته‌اند. در باور یهودیان بدن آدم از خاک این صخره آفریده شده و همین‌جا ابراهیم، اسحاق را می‌خواسته ذبح کند- آنها ذبیح‌ را اسحاق می‌دانند نه اسماعیل- پوشش مطلای قبه‌الصخره مربوط به دوران سلطان سلیمان عثمانی است.

همان‌گونه که اشاره شد، روایات بسیاری در دست است که منظور از مسجدالاقصی در این آیه، همان حرم شریف بیت‌المقدس است. یعنی مجموعه بزرگی که آن زمان توسط عبدالملک ساخته شده و قبه‌‌الصخره و کل حیاط را در بر می‌گیرد. پس مجموعه حرم شریف مسجد‌الاقصی شامل قبه‌‌الصخره یا عمارت قدس می‌شود که نماد شهر اورشلیم یا بیت‌المقدس است به اضافه حیاط بسیار وسیع دورش، به اضافه دیوار ندبه در غربش و نمازخانه‌ای در جنوبش که موسوم است به مسجد جامع قبلی.