جنگل‌های گیلان میراثی ارزشمند؛ نیازمند حفاظت همه جانبه

تاثیر جنگل بر زندگی انسان‌ها نیز غیرقابل انکار است؛ بر اساس گزارش FAO (سازمان خواربار و کشاورزی وابسته به سازمان ملل متحد) جنگل‌ها در زندگی بیش از ۶ میلیارد نفر از مردم کره زمین تاثیر مستقیم و غیرمستقیم دارند و این تعداد انسان از محصولات غیرچوبی جنگل‌ها استفاده می‌کنند؛ میانگین سرانه جنگل در دنیا حدود پنج هزار مترمربع و در ایران حدود هزار و ۶۰۰ مترمربع است.

میزان مصرف چوب در دنیا از مرز چهار میلیارد مترمکعب گذشته است و نیمی از آن برای سوخت استفاده می‌شود؛ افزایش گازهای گلخانه‌ای، گرم شدن کره زمین، تغییرات آب و هوایی، مشکل تنوع زیستی گونه‌های گیاهی و جانوری، سیلاب‌های بزرگ و … همه نشان دهنده شدت تاثیر جنگل‌ها بر زندگی انسان است؛ به نظر می‌رسد که راه‌حل همه این مشکلات در گرو حفظ و نگهداری از جنگل‌هاست.

جنگل‌ها در آیین‌های سنتی، تکریم می‌شدند و در ادیان باستانی مورد پرستش قرار می‌گرفتند، متاسفانه این نعمت خدادادی امروزه عمده‌ترین قربانیان تمدن بشری و صنعتی‌شدن، هستند به طوری که جنگل زدایی و آلودگی جنگل‌ها با روندی سریع پیش رفته و می رود.

جنگل‌های گیلان به عنوان بخشی از جنگل‌های هیرکانی شمال کشور بقایای این جنگل‌ها در دنیا بازمانده دوران سوم زمین شناسی و فسیل زنده هستند، گونه‌های پهن برگ از جمله بلوط، افرا، ون، راش و انجیلی از عمده درختان ساکن این جنگل‌ها در فصل زمستان خزان می‌کنند؛ هرساله بخشی از جنگل‌ها بنا به دلایل مختلف از جمله آتش سوزی‌های عمدی، سهوی و قطع درختان توسط قاچاقچان چوب آسیب می‌بینند و در مسیر نابودی قرار می‌گیرند.

مدیرکل پیشین منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان دوم اسفندماه گذشته گفته بود: هزار و ۱۳۴ مترمکعب چوب قاچاق از ابتدای سال جاری (۱۴۰۳) تاکنون در گیلان در قالب هزار و ۴۰۴ فقره پرونده کشف شده‌است.

مازیار رضوی اظهار کرده بود که در این مدت ۱۰ نیروی منابع طبیعی گیلان توسط قاچاقچیان چوب مصدوم شدند و بیشترین قاچاق چوب در شهرستان‌های تالش، رضوانشهر و شفت انجام شده‌ و تاکنون هزار و ۷۸۲ نفر دارای سابقه قاچاق چوب در استان شناسایی شده اند.

در اجرای طرح مقابله با قاچاق چوب و فرآورده‌های جنگلی در گیلان در سال گذشته تنها طی ۲ روز، ۲۲۴ تن و ۷۰ کیلوگرم چوب جنگلی قاچاق در استان کشف شد؛ جانشین فرمانده انتظامی استان در این ارتباط گفته بود: در این طرح ۲۲۴ تن و ۷۰ کیلوگرم چوب جنگلی قاچاق، ۲۷ تن و ۴۳۲ کیلوگرم ذغال و هزار و ۷۸ تن و ۵۰۰ کیلوگرم الوار توسط ماموران پلیس امنیت اقتصادی گیلان از قاچاقچیان کشف شد.

سردار حسین حسن پور با اشاره به معرفی ۱۰۰ متهم در این خصوص به مرجع قضائی و توقیف ۶۴ خودرو حامل چوب قاچاق عنوان کرده‌ بود: بنا بر اعلام کارشناسان ارزش این کشفیات ۲۸۵ میلیارد و ۳۹۱ میلیون ریال برآورد شده‌است.

هر ایرانی اگر حداقل سالی یک بار به شمال کشور و گیلان مسافرت کند با تغییرات بسیاری در سیمای ظاهری استان مواجه می‌شود که دلالت بر نابودی جنگل‌های هیرکانی دارد؛ آسمان خراش‌های سر به فلک کشیده و ویلاها و بیش از آن پروژه های عمرانی و صنعتی از یک سو و عریان شدن عرصه‌های طبیعی از درختان جنگلی از سوی دیگر در کنار ده‌ها عامل دیگر می‌تواند پاسخی به سئوال چرایی نابودی جنگل‌ها باشد.

رشد جمعیت و مهاجرت معکوس از شهرها به روستاها و مهمتر از آن میل به مالکیت منابع طبیعی و عمومی در فرهنگ اخیر جامعه ایرانی را می‌توان جزو عوامل مهم و بسیار تاثیرگذار در نابودی جنگل‌ها دانست؛ از آنجایی که هیچ یک از عوامل تخریب جنگل‌های هیرکانی که موجب شده‌ مساحت آن طی چندین دهه از ۳.۹ میلیون هکتار به ۱.۹ میلیون هکتار و حتی کمتر از آن برسد، حذف و مدیریت نشده‌است؛ با ادامه این روند و استمرار مدیریت کنونی، شاهد نابودی بیش از پیش جنگل‌ها خواهیم بود.

کارشناس محیط زیست در استان گیلان گفت: بسیاری از مشکلات که دامن‌گیر جنگل‌های کشور ما شده نتیجه تعریفی است که از جنگل داشته‌ایم؛ تعریفی که موجب شد سال‌های طولانی در کشور نگاه چوبی و مالکانه به این میراث ارزشمند و حیاتی داشته باشیم.

فرشید کریمی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: در واقع تعریفی که از علوم غربی به مراکز علمی کشور ما نفوذ کرده جنگل را در درخت و قطر برابر با سینه آن تعریف کرد و هر منطقه‌ای که دارای درختانی با چنین معیاری بود از اهمیت بالاتری برخوردار بود؛ چرا که ارزش اقتصادی بیشتری را در ازای قطع آن حاصل می‌کرد.

وی بیان کرد: همین تعریف از جنگل که سال‌ها در مراکز دانشگاهی به دانشجویان القاء شد؛ سرآغازی بر افول جنگل‌های کشور شد؛ چون جنگل صرفا درخت نیست بلکه مهمتر از آن روابط اکولوژیکی پنهان و آشکاری است که بین گونه‌های گیاهی، جانوری و زیستمندان یک اکوسیستم یا جامعه جنگلی برقرار است.

جنگل صرفا درخت نیست بلکه مهمتر از آن روابط اکولوژیکی پنهان و آشکاری است که بین گونه‌های گیاهی، جانوری و زیستمندان یک اکوسیستم یا جامعه جنگلی برقرار است.کارشناش محیط زیست گیلان اضافه کرد: در واقع تعریف درست و عاقلانه جنگل این است که جنگل به مجموعه درختان، درختچه‌ها و گونه‌های علفی گفته می شود که همراه با جوامع جانوری و وحشی نوعی اشتراک حیاتی گیاهی و جانوری را تشکیل داده و تحت تاثیر عوامل اقلیمی و خاکی قادر است تعادل طبیعی خود را برای استمرار حیات حفظ کند.

وی اظهار کرد: امروزه اهمیت جنگل‌ها بر کسی پوشیده نیست که به عنوان یکی از سیستم‌های حیات بخش نقش بسیار حیاتی برای زیست تمامی موجودات روزی زمین از جمله انسان‌ها دارد، از دیرباز جوامع انسانی از جنگل و درختان به عنوان یک پناه، ابزاری برای دفاع، کشت و زرع و یا محلی برای تولید بهره گرفته‌اند و هم‌اکنون هم براساس آمارهای ارائه شده از سوی بانک جهانی یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون نفر از مردم جهان برای معیشت خود به جنگل‌ها وابسته‌اند.

گیلان از میراث‌داران جنگل‌های ارزشمند هیرکانی

کریمی بیان کرد: گیلان به عنوان یکی از استان‌های ناحیه خزری و برخوردار از شرایط اقلیمی مناسب یکی از میراث داران جنگل‌های بسیار ارزشمند هیرکانی به شمار می‌رود جنگل هایی که با ۴۰ میلیون سال به عنوان فسیل زنده دنیا شناخته می‌شوند.

وی وسعت جنگل‌های گیلان را ۵۶۰ هزار هکتار خواند و با بیان اینکه در استان رسالت مهمی در حفاظت از این موهبت الهی بر عهده داریم، افزود: گیلان متناسب با سایر جنگل‌ها در حوزه هیرکانی و حتی دیگر مناطق کشور از جمله زاگرس متاثر از عوامل تقریبا مشترک و مشابه در وضعیت مطلوب و قابل قبولی قرار ندارد؛ علی‌رغم تصویب بند پ ماده ۳۸ برنامه ششم و یا همان طرح تنفس که بهره‌برداری چوبی از جنگل‌های هیرکانی را ممنوع کرد اما بسیاری از عوامل مخرب کماکان به قوت ادامه دارد.

کریمی بیان کرد: تصرف و تبدیل زمین، تغییرکاربری و ساخت و ساز غیرمجاز، قطع غیرمجاز و قاچاق چوب، بیماری و آفات، حضور مستمر و چرای بی‌رویه و مفرط دام، حریق، آلودگی محیط زیست از جمله دفن ۲۷ مرکز غیربهداشتی انباشت و دفن زباله و سایر موارد مخرب از جمله مهمترین عواملی هستند که به نابودی جنگل‌های هیرکانی استان منجر می‌شود.

وی اظهار کرد: هم‌اکنون مسائل و مصائبی چون وابستگی مفرط روستائیان به جنگل، تصرف اراضی، وجود دام بیش از سه برابر ظرفیت در جنگل‌ها، قاچاق چوب، حریق و سایر چالش‌های طرح شده به نوعی زادآوری جنگل‌ها را با مشکل جدی روبرو کرده‌است به طوری که نزدیک ۶۰ درصد از جنگل‌های هیرکانی با چالش زادآوری روبرو هستند که این یک تهدید بسیار جدی برای حیات این میراث ارزشمند است.

کارشناس محیط زیست گیلان اضافه کرد: یکی از بزرگترین ظلم‌هایی که به جنگل‌ها شد این بود که به ما آموختند جنگل‌ها جزو منابع تجدید پذیر هستند؛ همین تجدیدپذیری جنگل موجب شد تا بزرگترین بی‌مهری‌ها نسبت به آن اعمال شود؛ در حالی که عملا جنگل‌ها در شرایط بالفعل تجدیدپذیر نیستند بلکه در شرایط بالقوه و در صورت برقراری شرایط لازم و حذف عوامل تهدید کننده می‌توانند تجدید حیات داشته باشند.

دلایل نابودی جنگل

وی با بیان اینکه جنگل‌های کشور به ویژه هیرکانی و زاگرس به دلایل متعدد در حال نابودی هستند و بدون شک نمی‌توان صرفا از بعد تخصصی و فنی به این مهم پرداخت، گفت: بسیاری از عوامل تخریب و نابودی جنگل ریشه در سیاست گذاری‌ها، رویکردها و مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد، شاید در وهله نخست باید پذیرفت که ساختار و روش توسعه‌ای کشور بر مبنای مصرف منابع طبیعی متکی است و همین عامل برای نابودی منابع طبیعی از جمله جنگل‌ها کافی است.

کریمی اظهار کرد: مطابق با برآوردهای بین‌المللی میزان وابستگی اقتصادی کشورهای جهان سوم به منابع طبیعی بیش از ۷۰ درصد است، این در حالیست که این میزان در کشورهای توسعه یافته هفت درصد است؛ بنابراین وابستگی بسیار کشور به مصرف منابع می‌تواند مهمترین عامل نابودی منابع طبیعی تلقی شود؛ هم‌اکنون در مدل توسعه‌ای کشور ما از منابع طبیعی نظیر جنگل، مرتع، آب و … نه تنها استفاده نمی‌کنیم بلکه به شکل اسفناک و حریصانه‌ بهره‌کشی می‌کنیم.

وابستگی بسیار کشور به مصرف منابع می‌تواند مهمترین عامل نابودی منابع طبیعی تلقی شودوی بیان کرد: وابستگی و بهره‌کشی از منابع طبیعی می‌تواند نفرین منابع را به همراه داشته باشد در واقع این اصطلاح به وضعیتی اشاره دارد که در آن کشورهای غنی از منابع طبیعی به جای بهره‌مندی منطقی و درست از این ثروت‌های خدادای برای توسعه اقتصادی و اجتماعی با چالش‌های جدی از جمله فساد، عدم تنوع اقتصادی، نابرابری اجتماعی، نابودی محیط زیست و … مواجه می‌شوند که راهکار برون رفت از آن مدیریت صحیح و بهره‌وری خردمندانه در سایه سیاست‌های اقتصادی متوازن است.

وی اضافه کرد: علاوه بر عامل کلان یاد شده؛ عدم سیاست‌گذاری صحیح در موضوع جنگل‌ها، نبود برنامه جامع ملی در حوزه جنگل‌داری، تعارض شدید منافع، درک نکردن اهمیت جنگل‌ها در توسعه پایدار، ضعف ساختاری سازمان متولی، تفکر خطی و نگاه چوبی به جنگل‌ها، نبود تجهیزات و امکانات لازم و … را می‌توان از مهمترین دلایل غیرفنی نابودی جنگل‌ها دانست.

نقش تشکل‌های مردم نهاد برای جلوگیری از نابودی جنگل‌ها

کریمی اظهار کرد: سازمان‌های مردم نهاد به عنوان یک نهاد غیردولتی، غیرسیاسی و غیرانتفاعی به نمایندگی از مردم همواره در کنار دولت‌ها و سازمان‌های بین‌الملی به عنوان سه ضلع اصلی توسعه شناخته می‌شوند؛ باید بپذیریم که در هیچ یک از امور نمی‌توان موفق بود مگر اینکه مشارکت مردم را در آن لحاظ کرد.

وی بیان کرد: مشارکت اجتماعی به عنوان قلب تپنده توسعه نقش بسزایی در نیل به اهداف دارد، در شرایط امروز کشور سرمایه اجتماعی و مسئولیت پذیری اجتماعی حلقه مفقوده توسعه کشور است؛ اگر در بسیاری موارد موفقیت چندانی حاصل نشد، قطعا به دلیل بی‌توجهی به مشارکت و همراهی مردم است؛ این امر می‌تواند شامل: مباحث اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مانند بحث مدیریت پسماند و حتی حفاظت از جنگل‌ها و منابع طبیعی باشد.

کارشناس محیط زیست گیلان با بیان اینکه سازمان‌های مردم نهاد به عنوان حلقه واسط بین مردم و دولت می‌توانند نقش بسزایی در اعتلای فرهنگ حفظ محیط زیست و منابع طبیعی داشته باشند، افزود: سمن‌ها علاوه بر فرهنگ سازی و دعوت مردم و به ویژه تسهیلگری در جوامع بومی و محلی به حفظ جنگل‌ها، می‌توانند در بحث برنامه‌ریزی، سیاستگذاری، اجرا و حتی نظارت یار و یاور دولت باشند و از سوی دیگر به دلیل انگیزه فراوان و روحیه مضاعف می‌توانند در شفافیت امور و در نتیجه سلامت دستگاه‌ها و سازمان‌ها موثر باشند.

قاچاق چوب دلیلی بر نابودی جنگل‌ها

عضو هیات علمی گروه علوم و مهندسی جنگل دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان گفت: گسترس صنایع مصرف کننده چوب همراه با افزایش سطح تقاضای آن در جامعه سبب افزایش قیمت چوب و در نتیجه افزایش قاچاق آن شده که خود از عوامل تخریب جنگل‌های شمال است.

دکتر مهرداد نیکوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: فقر جوامع محلی مهمترین عامل قاچاق چوب است؛ شاید این کار تنها منبع تامین معاش خانوار باشد البته همه قاچاق چوب به این موضوع مربوط نمی‌شود اما تا زمانی که فقر در جوامع جنگلی وجود دارد و درآمد خانوار روستایی تامین نشود نمی‌توان انتظار داشت که قاچاق چوب متوقف شود.

تا زمانی که فقر در جوامع جنگلی وجود دارد و درآمد خانوار روستایی تامین نشود نمی‌توان انتظار داشت که قاچاق چوب متوقف شود.وی بیان کرد: عوامل دیگر مانند بیکاری و نیاز به درآمد به خصوص در بین جوانان، خریداری چوب‌آلات قاچاق بدون مشکل، طمع سودجویان، استمرار برداشت چوب به‌ عنوان یک شغل و حمایت مردم محلی از آن، سهولت دسترسی به ابزار قاچاق از قطع تا خروج و مراکز مصرف چوب، فساد اداری هم در قاچاق چوب تاثیرگذار است.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه مجازات‌ قاچاقچیان چوب باید بازدارنده باشد، افزود: علاوه بر قاچاق چوب؛ عوامل دیگری مانند چرای دام، تغییرات کاربری، وجود جنگل نشینان با وابستگی معیشتی به جنگل، آتش سوزی، برداشت از معادن، توسعه زیر ساخت‌ها، افزایش جمعیت، کشاورزی و در نهایت سیاست‌های نادرست و ضعیف در مدیریت جنگل هم در این بین نقش دارند.

وی بیان کرد: اگر به درستی باور کنیم که جنگل‌ها و پوشش‌های جنگلی چه نقش مهم و کارآمدی در ترسیب کرین، تنظیم درجه حرارت کره زمین، حفظ زیستگاه‌ها و تنوع ژنتیکی گونه‌های گیاهی و جانوری، تنظیم چرخه آب، حفاظت از حوزه‌های آبخیز، تولید چوب، سلامتی روانی و جسمی انسان‌ها، ارزش‌های معنوی و فکری و دانش بومی مربوطه، جلوگیری از فرسایش و رانش و به طور کل بلایای طبیعی، امنیت غذایی، ارزش‌های علمی و آموزشی دارند؛ به یقین در حفظ و نگهداری آن بیشتر می‌کوشیم.

وی با بیان اینکه متاسفانه در شرایط حاضر در کشور ما این باور در دولتمردان و مردم وجود ندارد، اضافه کرد: اختصاص بودجه به بخش‌های مختلف نشان می‌دهد که جنگل آن طور که باید در برنامه‌های دولت جایگاهی ندارد؛ همچنین با نگاهی به نحوه رفتار مردم به جنگل‌ها متوجه می‌شویم که جامعه ایرانی هم رفتار درستی در ارتباط با این نعمت خدادادی ندارند.

این استاد دانشگاه بیان کرد: با وجود اینکه سطح جنگل‌ها در برخی کشورها مانند ایران در حال کاهش است، همزمان بسیاری از کشورها از جمله چین، استرالیا، هند، شیلی، ویتنام و ترکیه با انجام پروژه‌های جنگل کاری در حال افزایش سطح جنگل‌های خود هستند.

وی اظهار کرد: افزایش سطح جنگل کاری همراه با افزایش مصرف چوب، این کشورها را در شرایطی قرار می‌دهد که امکان تهیه چوب از جنگل کاری‌های صنعتی را فراهم می‌کند؛ موضوعی که در کشور ما به آن توجه کمتری شده‌است.

وی افزود: شاید هم همین موضوع باعث شده که به رغم توقف برداشت چوب از جنگل‌های شمال شاهد تخریب و کاهش سطح این جنگل‌ها باشیم.

برای حفاظت از جنگل چه کار کنیم

این عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان بیان کرد: برای حفاظت از جنگل می‌توان از کارهای کوچک و تاثیرگذار شروع کرد؛ کمک به سرسبزکردن کره زمین با درختکاری، حفظ و نگهداری از درختان از کارهای کوچک اما تاثیرگذار است؛ ترغیب نسل جوان جامعه برای انجام این کار ضروری است.

وی با بیان اینکه آموزش می‌تواند به پرورش آینده‌ای سبزتر برای جنگل‌های جهان کمک کند، اظهار کرد: برای نجات جنگل‌ها همواره باید آماده گوش دادن و یادگیری باشیم، تشویق نسل جوان جامعه برای انجام این کار ضروری است؛ همان طور که درختان از نهال‌های کوچک به وجود می‌آیند حافظان جنگل هم از نسل‌های جوان و نوجوان ما باید تربیت شوند.

همان طور که درختان از نهال‌های کوچک به وجود می‌آیند حافظان جنگل هم از نسل‌های جوان و نوجوان ما باید تربیت شوند.عضو هیات علمی گروه علوم و مهندسی جنگل دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان اضافه کرد: باید از محصولات سازگار با محیط زیست استفاده کنیم و با تفکر دقیق در مورد استفاده از محصولات؛ مصرف کنندگان مسئولیت پذیرتری باشیم.

وی بیان کرد: جنگل‌ها می‌توانند مکان‌های الهام بخش برای تفرج و تفریح باشند؛ همان طور که درختان به سلامت محیط کمک می‌کنند، می‌توانند تاثیر مثبتی بر سلامت انسان‌ها نیز داشته باشند؛ برای اطمینان از اینکه استفاده ما از جنگل تاثیر منفی بر روی آن ندارد، مراقب باشیم و با دقت قدم برداریم.

وی بیان کرد: کره زمین به یک نقطه عطف خود رسیده‌است در دهه آینده، اقدامات جمعی ما آینده را تعیین خواهد کرد؛ احیای جنگل کلید این فرآیند است؛ اگر دنبال کاهش تغییرات اقلیمی هستیم و به حفط غنا، تنوع زیستی گونه‌های گیاهی و جانوری و بسیاری از مزایای دیگر جنگل می‌اندیشیم باید در حفظ و حراست جنگل‌ها بیش از پیش بکوشیم.

عضو هیات علمی گروه علوم و مهندسی جنگل دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان اظهار کرد: جنگل‌ها از درختانی تشکیل شده که به تنهایی ایستاده‌اند ولی با هم کار می‌کنند، این بهترین راهنما برای ما انسان هاست، باید همه با هم در راستای حفظ این منبع طبیعی تجدید شونده بکوشیم.

لزوم فرهنگ سازی حفاظت از جنگل‌ها از کودکی

وی با تاکید بر لزوم فرهنگ سازی حفاظت از جنگل‌ها از سنین کودکی و نقش آموزش در این ارتباط بیان کرد: بخشی از این فرهنگ از خانواده نشات می‌گیرد و در شرایط موجود در حوزه زیست محیطی و منابع طبیعی و از جمله امور جنگل رفتار درستی از جامعه دیده نمی‌شود، تا زمانی که الگوهای کودکان (یعنی بزرگسالان) رفتار زیست محیطی درستی ندارند در کنار آموزش صرف نمی‌توان انتظار معجزه داشت.

نیکوی بیان کرد: با نگاهی به محیط اطراف به روشنی مشخص است که در ورود به طبیعت و جنگل چه مقدار بر روی آن تاثیر می‌گذاریم و چه قدر الگوهای نامناسب برای فرزندان خودمان هستیم، بخش آموزش حفظ و نگهداری از جنگل‌ها در آموزش و پرورش ما کم و یا حتی خالی است؛ ضروریست تا نگاه عمیق تری به این موضوع داشته باشیم؛ حتی می توان به مدارس جنگل هم فکر کرد و دانش‌آموزان را با مفهوم و الگوهای حفاظت از جنگل‌ها آشنا کرد.

وی با اشاره به نقش مهم معلمان در مدارس و اینکه آنان باید برای انتقال درست مفاهیم حفاظت از جنگل خود به اهمیت نقش جنگل‌ها در زندگی پی برده باشند، اضافه کرد: آموزش جنگل باید بخشی از برنامه درسی استاندارد باشد، از سن پایین برای کودکان این موضوع مورد تاکید قرار گیرد که چگونه روابط بین جنگل‌ها، معیشت خانواده‌ها و جوامع خود را درک و اطمینان حاصل کنند که نسل‌های آینده نیز می‌توانند از همه منابع که جنگل‌ها فراهم می‌کند، بهره‌مند شوند.

نیکوی بیان کرد: همه ما باید با انجام کارهایی مانند کاهش مصرف کاغذ و چوب، حمایت از محصولات پایدار (نخریدن محصولاتی که از چوب قاچاق تولید شده‌است یا تولید آن به جنگل‌ها آسیب می‌رساند و …)، کاهش رد پای کربن (استفاده از انرژی های پاک)، حفظ جنگل‌ها، آگاهی بخشی و آموزش اهمیت جنگل‌ها به دیگران، حمایت از سمن‌های مرتبط با جنگل و کمک های مالی و معنوی به آنها، کاشت و داشت درختان، مصرف مسئولانه و … در حفظ جنگل‌ها بکوشیم.

وی در پایان بیان کرد: اهمیت جنگل‌ها بر کسی پوشیده نیست و همه چه دولت و چه مردم بر آن واقف هستند؛ در حرف همه مدافع حفاظت و حمایت از جنگل هستیم اما در عمل آنچه اتفاق می‌افتد تخریب جنگل است؛ این موضوع در سال‌های اخیر تشدید شده‌است.

نیکوی اضافه کرد: باید با تجهیز سازمان متولی جنگل یعنی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری به ابزار و امکانات همراه با بودجه کافی زمینه اجرای طرح‌های مدیریت پایدار جنگل‌ها را فراهم کنیم و مدیریت جنگل‌ها را به سازمان جنگل‌ها برگردانیم؛ ضروری است تا با اختصاص بودجه‌های لازم (سالیانه و منظم) زمینه استمرار کارکردهای اکولوژیک جنگل را فراهم کنیم در غیراینصورت باید هزینه‌های بیشتر را برای پیامدهای منفی ناشی از بروز بلایای طبیعی مانند سیل و … بپردازیم.

تخریب جنگل از تصرف تا آتش‌سوزی

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان گفت: طبق نتیجه تحقیقات مشترک با دانشگاه گیلان و دانشکده منابع طبیعی (که از سوی یگان حفاظت منابع طبیعی استان انجام شده‌است)؛ تصرفات و ساخت و سازهای اراضی ملی و منابع طبیعی، قطع و قاچاق چوب، دامداری سنتی و دام غیرمجاز و حریق و آفات و امراض به ترتیب در جایگاه نخست تا چهارم از بین عوامل تخریب دسته‌بندی شده جنگل‌ها قرار دارند.

سرهنگ محمدحسین قربانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: تصرف و ساخت و سازها باعث کاهش سطح عرصه‌های منابع طبیعی شده و به مراتب تاثیر همیشگی بر روند تخریب منابع طبیعی دارند اما قطع درختان و قاچاق چوب سهم حجمی کمتری داشته اما از نظر فرهنگ عمومی جامعه، مساله‌ای پر سر و صدا محسوب می‌شود.

تصرفات و ساخت و سازها باعث کاهش سطح عرصه‌های منابع طبیعی شده و به مراتب تاثیر همیشگی بر روند تخریب منابع طبیعی دارندوی بیان کرد: دامداری سنتی و دام غیرمجاز در جنگل، باعث از بین رفتن نهال‌ها (نسل آینده جنگل) شده‌است، هم‌اینک هر ساله، نهال‌های بیش از ۸۰ درصد سطح جنگل‌های استان توسط دام از بین می‌رود؛ بنابراین دامداری سنتی به صورت نامرئی و مزمن در تخریب منابع طبیعی نقش قابل توجه‌ای دارند اما جنگل در تامین نیازهای معیشتی جوامع محلی و در مقابل مردم محلی در اطفاء حریق جنگل‌ها نقش موثری دارند، حریق و سایر بلایای طبیعی مانند قطع و قاچاق در نقاطی که اتفاق می‌افتند نیز به عنوان عامل تخریب محسوب می‌شوند.

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان اضافه کرد: در مجموع می‌توان گفت؛ تاثیر عوامل تخریب تصرفات و ساخت و سازها و دامداری غیرمجاز، آفات و امراض در سطوح بیشتر و در اکثر حوزه‌های جنگلی رواج دارد اما تاثیر عوامل قطع درختان، قاچاق چوب و حریق به صورت نقطه‌ای و در محدوده‌های کوچک‌تر در بعضی از حوزه‌های جنگلی تاثیر گذاشته‌است.

وی اظهار کرد: در بخش قطع و قاچاق چوب، پایش میدانی مستمر نیروهای حفاظتی در عرصه، بلوک بندی و تحویل بلوک‌ها به قرقبان در راستای مسئولیت مندی و مسئولیت خواهی از مامور حفاظت جنگل، گشت و مراقبت در مسیر جاده‌های جنگلی و عمومی، مسدود کردن جاده‌های قاچاق خیز، استقرار نگهبانی و پاسگاه در مبادی تردد چوب قاچاق و سایر فرآورده‌ها، بازدید از کارخانجات صنایع چوبی و کارگاه‌های چوب بری و سایر مراکز مصرف چوب خام، پلمپ واحدهای متخلف، توقیف خودروهای حمل چوب، راه‌اندازی سامانه جامع بهره‌برداری برای کنترل چوب‌های مجاز، شناسایی چوب‌های غیرقانونی و کشف و ضبط محوله‌های قاچاق از جمله اقدامات بازدارنده برای جلوگیری از تخریب و آسیب جنگل هاست.

وی بیان کرد: تهیه طرح پیشگیری و اطفاء حریق بر اساس قانون مدیریت بحران کشور، تصویب و اجرای آن در ستاد مدیریت بحران استانداری از سال ۱۴۰۱ به بعد گام موثری در برنامه‌ریزی نوین برای مدیریت حریق منابع طبیعی و محیط زیست استان محسوب می‌شود که باعث انجام وظیفه همه دستگاه‌ها و مشارکت مردم و جوامع محلی در افزایش بعد پیشگیری و کاهش سطح اطفاء حریق‌ها شده‌است.

فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان اضافه کرد: با اجرای طرح یاد شده و افزایش حساسیت‌ها و همکاری دستگاه‌ها، عملکرد مدیریت حریق طی ۲ سال اخیر قابل توجه بوده و در سطح کشور مقام نخست را در مدیریت حریق کسب کرده‌ایم.

وی با بیان اینکه آمادگی‌ها برای اطفاء حریق‌ها افزایش یافته‌است، اظهار کرد: با اجرای برنامه‌های مانور اطفاء حریق، افزایش آموزش و فرهنگ سازی برای پیشگیری و اطفاء آتش سوزی ها بسیار موثر است؛ برنامه آموزش‌ها نیز هر ساله افزایش می‌یابد.

معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها، منابع طبیعی و آبخیزداری کشورذهم اخیرا در آیین تکریم و معارفه مدیران پیشین و جدید منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان گفته بود: بر اساس برآوردها و وظایفی که بر عهده این سازمان است در مدیریت جنگل حداقل ۱۲۰ همت و در مدیریت مراتع به ۴۵ همت در قانون برنامه هفتم توسعه نیاز است.

به گزارش خبرنگار ایرنا، رسول اشرفی‌پور با بیان اینکه اصلی‌ترین مطالبه ما از دولت و سازمان برنامه و بودجه افزایش اعتبارات حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری و تامین منابع مورد نیاز است، اظهار کرده بود: جنگل‌ها و مراتع کارخانه تولید، خود تولید و سرمایه هستند و نیاز به سرمایه‌گذاری دارند.

وی با اشاره به شعار سال با عنوان «سرمایه‌گذاری در تولید» و ضرورت توجه به آن بیان کرده‌بود: سرمایه گذاری در حوزه منابع طبیعی، حفاظت و توسعه پوشش گیاهی کشور یکی از شرط های اصلی برای موفقیت در سایر بخش‌های توسعه اجتماعی و اقتصادی کشور است.

استان گیلان به عنوان خطه سرسبز کشور دارای ۵۶۵ هزار هکتار جنگل و ۲۲۴ هزار هکتار مرتع است.